سوره مبارکه ضحی

بسم الله الرحمن الرحیم

1) قَسَم به روشنایى روز

 (2و قسم به شب چون آرام شود

3) که پروردگارت نه با تو وداع کرده و نه از تو ناخشنود است

4) و به یقین آخرت براى تو بهتر از دنیا است

 (5و همانا پروردگارت [آنقدر] به تو عطا خواهد کرد که راضى شوى

6) آیا تو را یتیم نیافت پس مأوى داد؟ 

(7 و ناآگاهت یافت و راهنمایى کرد

8) و نیازمندت یافت پس بى نیاز ساخت

9) پس بر یتیم تسلّط مجوى

10) و سائل را به تندى مران

 (11و نعمت پروردگارت را بازگو کن

ضحی : روز هنگامی که گسترده میشود.

لیل اذا سجی: شب هنگامی که استقرار می یابد و گسترده میشود.

یتیم : بدون سرپرست و مربی را گویند.

عائل: به معنای فقر و تهیدستی است.

تقهر: غلبه بر کسی همراه با خوار کردن او

تنهر: رنجاندن با شدت و حدت

این سوره برای آرام کردن دل پیامبر نازل شده است و همه ی فراز های آن خطاب به شخص پیامبر ص است.

یک بیانی داریم در سوره به نام اولی که معنای چیزی است که بعد دارد در آیه میخوانیم و للاخره خیر لک من الاولی ...اخر آن چیزی است که خودش بعد است و چیزی بعد آن نمی آید اما دنیا اولی است ,بعد دارد, و هر آنچه بعد آن بیاید اصلاح شده تر و بهتر از قبلی است ، دنیا مزرعه آخرت است از همین جا باید بعد یا آینده یا اخرتت را آباد کنی .

خدا خطاب به پیامبر سه صفت را مطرح کرده است : یتیم بودی ؛ ضالّ بودی ؛ عائل یا فقیر بودی ...

یتیم کسی است که یا مربی نداشته یا آنقدر سطحش بالا بوده که مربی شایسته نداشته که پیامبر دومین توصیف شامل حالشان میشود و خود خدا تربیت و مربی گری او را بر عهده گرفته است.

یک نکته ای که وجود دارد این است که اگر انسان یتیم بودن خودش را احساس کند بداند سرپرست حقیقی او کیست خدا هم خودش اورا ماوا میدهد خودش او را تربیت میکند پس باید متوجه شد .

در مورد ضالّ بودن ؛ معنایش به این شکل است که تو هدایت نشده بودی یعنی عدم بهره بردن از هدایت و ما تو را هدایت کردیم 

یعنی همه انسان ها فرقی ندارد پیامبر باشد یا انسان عادی همه فاقد هدایت هستند و هادی خود باید بخواهد و آن ها را هدایت کند.

پس مهم این است که انسان بداند مسیر هدایت از جانب خدا برای پیامبر روشن شده است برای هدایت باید به سمت او حرکت کند.

درمورد عائل بودن یا فقیر بودن نکته کلی که به دست می آید این است که انسان باید به فقر ذاتی خویش در درگاه خدا پی ببرد تا خدا او را بی نیاز کند مهم درک فقیر بودن است .هم معنای مادی را میشود برداشت کرد هم معنوی.

توصیه ایی در این سوره است که یتیم را خوار نکن و سائل را به زجر مران و اگر نعمتی خدا به تو داد ان را بازگو کن 

بازگو کردن نعمت نشانه شکرگذاری است.

ضحی یک حضور ثابت است که نورش از خودش است خدا هم یک حضور ثابت است پیامبر هم همین طور اگر اعمالی انجام داده شود که مارا به خدا نزدیک کند عمل خوب است و اگر دور کند عمل شر میباشد.

نعمت مطرح شده میتواند نعمت ولایت باشد که باید استمرار داشته باشد بنا به حرکت روز وشب که در سوره برداشت میشود و آن هم دارای استمرار است و این نعمت ثابت است بنا به ثابت بودن ضحی پس اگر ولایت از جانب پیامبر شروع شد باید این حضور ثابت و این ضحی بعد ایشان ادامه داشته باشد نباید ساکن بماند .

حرکت مهم است مصداقش برای یتیم مربی شدن برای ضال هادی شدن و برای فقیر برطرف کننده نیاز شدن.خدا این صفات را دارد و در حق پیامبر این کارها را کرده است و این وظیفه را بر عهده پیامبر گذاشته است پیامبر ضحی است که به خدا نزدیک تر است ما از راه او وارد میشویم.

امیدوار کننده ترین آیه قرآن هم بنا به روایات "فلسوف یعطیک ربک فترضی" میباشد.

اگر نیازی هست هم به روشنایی روز هست هم به آرامش شب اگر خورشید لحظه ای نتابد همه چیز نابود میشود همانقدر که به تابش خورشید نیاز داریم به راکد بودن و سکون شب هم نیاز داریم .این استمرار حرکت باید باشد.پس اگر پیامبر مصداق ضحی هستند اگر زمانی ما از بهره بردن از ایشان محروم شویم مساوی است با نابودی چون خودمان را از یک حضور ثابت محروم کرده ایم.